Autor: Rafał Lerch
semestr 10

Niedestrukcyjny system montażu i edycji dźwięku
Samplitude 2496 / PRODIF 96 Pro

W ostatnim czasie zaobserwować można bardzo szybki rozwój oprogramowania przeznaczonego do komputerowego montażu i edycji dźwięku. Fakt ten potwierdził się również na wystawie w Monachium, gdzie spotkać można było stanowiska niemal wszystkich liczących się producentów oprogramowania (nie było stanowiska firmy Cakewalk oraz SoundForge). Swoje nowe produkty prezentowali m.in. Digidesign (Pro Tools 24 MIXplus), Steinberg (Wavelab 3.0) oraz SEK’D (Samplitude 2496). Jakkolwiek wszystkie trzy propozycje zasługują na zwrócenie na nie uwagi, najciekawsza propozycja pochodziła od firmy SEK’D. Firma ta nie ogranicza się tylko do stworzenia oprogramowania, ale idąc śladem Digidesign, oferuje użytkownikowi specjalnie dedykowane do ich wyrobów karty dźwiękowe, a ostatnio nawet zewnętrzne modułowe konwertery AD/DA.

Samplitude 2496

[Okno parametrów nagrywania]Samplitude jest oprogramowaniem przeznaczonym do wielośladowych nagrań, edycji oraz masteringu. Jego nazwa wskazuje, że program przeznaczony jest do pracy z wysokiej klasy dźwiękiem (próbkowanie do 96kHz, słowo 16-to lub 24-ro bitowe). Obróbka sygnału wewnątrz programu odbywa się z precyzją 32 bity. Program wymaga karty dźwiękowej full-duplex, aby móc symultanicznie odgrywać podkład w trakcie nagrywania. Możliwe jest również wykorzystanie wielu kart jednocześnie (zarówno 16-to jak i 24-ro bitowych). Wszelkie efekty jak i korekcja dźwięku mogą odbywać się w czasie rzeczywistym, przy czym materiał dźwiękowy nie ulega modyfikacji. Cały proces obróbki jest niedestrukcyjny, jednak możliwa jest obróbka off-line, co może mieć szczególne znaczenie np. w przypadku słabszych komputerów. Końcowy efekt może zostać wypalony na płycie wprost z programy. Przy czym możliwe są dwa tryby wypalania (obie niedestrukcyjne):

VIP

Sercem programu jest wirtualny projekt VIP, zawierający w sobie definicje poszczególnych ścieżek (mono czy stereo, obwiednia głośności i panoramy). Projekt pozwala na jednoczesne wykorzystywanie w sesji ścieżek stereofonicznych jak i monofonicznych, co zdecydowanie ułatwia pracę (w przypadku ścieżek stereofonicznych obwiednia panoramy pełni rolę balansu). Ilość ścieżek stereo, jaką mamy do dyspozycji, jest ograniczona, jak to zawsze bywa w przypadku oprogramowania pisanego dla PC, mocą komputera. W ekstremalnych przypadkach może ona sięgać 999 ścieżek (sprawdzona wartość to 87 ścieżek stereofonicznych i monofonicznych).

[Okno edycyjne programu]

W trybie VIP użytkownik ma nieograniczone możliwości edycyjne. Dla każdej ścieżki wyświetlany jest przebieg amplitudy dźwięku, lub poszczególnych jego fragmentów, co pozwala na bardzo dokładną obróbkę sygnału. Tak jak i w innych edytorach dźwięku możliwe jest kopiowania, wycinani i wklejanie zaznaczonych fragmentów (pomocne w tym są wszelkiego rodzaju markery), jednak w przypadku Samplitude proces ten odbywa się wirtualnie. Tworzona jest lista w której zapisywane są wszelki cięcia, ściszenia oraz dodatkowe efekty (np. wirtualne normalizowanie pliku jak i cała gama plugin’ów Direct X). Pozwala to na szybszą obróbkę w fazie edycji. Dostępnych jest 100 poziomów Undo.

Mixer

Proces zgrywania materiału odbywa się przy pomocy wirtualnej konsolety, z poziomu której użytkownik ma dostęp do bardzo wielu funkcji:

dla wszystkich kanałów
  • tłumik głośności (automatyzacja ruchów tłumika),
  • pokrętło panoramy (lub balansu),
  • korektor parametryczny,
  • procesor dynamiki,
  • pokrętło delay,
  • dwie wysyłki AUX,
  • wirtualne gniazdo Insert (do którego podłączone są plugin’y Direct X),
 dla kanału master
  • główny tłumik głośności,
  • Dehisser,
  • Stereo Enhancer,
  • korektor parametryczny,
  • kompresor,
  • limiter.

[Okno miksera]Jak widać taka konfiguracja jest bardzo elastyczna i pozwala na jednoczesne wykorzystanie w trybie rzeczywistym wielu dodatkowych efektów (dwie wysyłki oraz po jednym gnieździe dla każdego kanału). Jeżeli jednak to okaże się niedostatecznym rozwiązaniem, możliwe jest wcześniejsze wykonanie pewnych efektów w trybie off-line.

Konsoleta wyposażona jest również w nieograniczoną pamięć scen, wszelkie nastawy oraz automatyzacja ruchów pokręteł i tłumików jest zapisywana w plikach zewnętrznych na twardym dysku komputera. Dodatkowo konsoleta posiada graficzny oscyloskop, który umożliwia wizualną kontrolę efektu końcowego.

[Okno analizatora]Analizator i filtr FFT

Na szczególną uwagę zasługuje analizator widma i filtr FFT. Ta część programu pozwala na bardzo dokładną kontrolą dźwięku (32000 pasma o 100 dB dynamice bez zniekształceń fazy). Unikalną funkcją jest możliwość rysowania(!) charakterystyki częstotliwościowej w trakcie odtwarzania sygnału, co otwiera nowe możliwości obróbki sygnału w czasie rzeczywistym. Innym zastosowaniem tego narzędzia może być korekcja i likwidacja wszelkich problemów wynikających z pracy w studiu (np. korekcja przydźwięków).

Symulator pomieszczeń

Ten moduł prezentuje zupełnie nowy sposób na symulowanie pogłosu pomieszczenia. Główną różnicą pomiędzy tym modułem a efektami np. Lexicon polega na tym, że nie trzeba własnoręcznie definiować parametrów. Dzięki temu modułowi dysponujemy praktycznie odpowiedzią impulsową każdego pomieszczenia. Wczytując do programu specjalny projekt VIP (impulse.vip) możemy nagrać odpowiedź impulsową pomieszczenia. Następnie odpowiedź ta jest analizowana przez program w wyniku czego tworzony jest plik zawierający parametry potrzebne do symulacji. Chcąc dodać tę odpowiedź impulsową do jakiegoś pliku dźwiękowego wystarczy w module symulatora pomieszczeń wczytać przygotowane wcześniej dane. Następnie możliwa jest korekcja niektórych wartości, tak aby można było otrzymać oczekiwany efekt. Możliwe jest nawet dorysowywanie dodatkowych wczesnych odbić lub i wymazywanie.

Dodatkowe moduły

Program posiada również wiele innych modułów których krótkie opisanie jest pozbawione sensu. Dopiero własnoręczne sprawdzenie tych efektów pozwala wyrobić sobie pogląd o całym pakiecie Samplitude 2496. Jednakże należy zwrócić uwagę, że program posiada następujące efekty, które można wykorzystywać zarówno w czasie rzeczywistym jak i off-line:

[Okno wielopasmowego kompresora]

PRODIF 96 Pro

Jest to karta dźwiękowa PCI przeznaczona zarówno dla komputerów PC jak i Macintosh. Karta wyposażona jest w wejściowo-wyjściowy port cyfrowy AES/EBU jak również w stereofoniczne wejście i wyjście analogowe. Karta posiada również 8-kanałowy dwukierunkowy optyczny port ADAT, umożliwiający współpracę z cyfrowymi ośmiośladami (np. Alesis XT20) lub mikserami (np. Yamaha 01V). Do synchronizacji zegara można wykorzystać złącze Wordclock. Karta ta współpracuje z częstotliwościami próbkowania z przedziału 32-96 kHz (w przypadku wejścia analogowego) lub z częstotliwościami 32/44,1/48/64/88,2/96 kHz (w przypadku wejść cyfrowych).

Połączenie oprogramowania Samplitude 2496 z kartą PRODIF 96 Pro wydaje się być uniwersalnym rozwiązaniem. Dodatkowym atutem tego systemy jest możliwość wykorzystania bezpośredniego połączenia światłowodowego z ADAT’em. Dzięki karcie PRODIF możliwe jest bezpośrednie wgranie ośmiu śladów na twardy dysk, a następnie przeprowadzenie dokładnej edycji lub nawet zmiksowanie materiału. Całość może być z powrotem przegrana na kasetę w celu zwolnienia miejsca na dysku. Konfiguracja taka pozwalała by na dwu- lub trzyetapową pracę: