Autor: Radosław Jędrzejewski
semestr 8

Mikrofony i technika mikrofonowa

Wstęp

Podczas 106 konwencji AES wiele firm miało swoje stoiska wystawowe i opisanie wszystkiego, co można było tam zobaczyć praktycznie nie jest możliwe. Można co najwyżej zaznaczyć, że szczególnie interesująco prezentowały się stoiska takich firm jak:

• YAMAHA - firma ta udostępniła trzy stoiska z nośnikami wielośladowymi podłączonymi do konsolet cyfrowych O1V, O2R i O3D, które można było przetestować;
• T.C. ELECTRONIC - firma produkująca procesory efektów do wokali; kilka takich urządzeń było połączonych z odtwarzaczami kompaktowymi i we własnym zakresie można było sprawdzić działanie poszczególnych efektów na próbkach wokali odtwarzanych z kompaktów;
• GENELEC - firma produkująca aktywne monitory, oprócz niewątpliwej atrakcji, jaką było codzienne losowanie zestawu monitorów cyfrowych 2029, zaprezentowała jedną z najlepszych prezentacji, przedstawiając prawie wszystkie swoje produkty.

Pośród tego bogactwa różnych produktów ja skupiłem się głównie na prezentowanych podczas konwencji mikrofonach i firmach je produkujących. Było ich jednak stosunkowo dużo, dlatego w niniejszym sprawozdaniu ograniczę się tylko do omówienia niektórych z nich.

Georg Neumann GmbH

Firma ta jest znana zwłaszcza z produkcji bardzo dobrej klasy mikrofonów pojemnościowych. Na swoim stoisku zaprezentowała kilka swoich produktów. Były to, jeżeli dobrze zapamiętałem:

• M 147 Tube - ciśnieniowo-gradientowy mikrofon o charakterystyce kardioidalnej;
• M 149 Tube - ciśnieniowo-gradientowy mikrofon o zmiennej charakterystyce kierunkowej:
  • dookólnej;
  • kardioidalnej;
  • kardioidalnej szerokokątnej;
  • hiperkardioidalnej;
  • ósemkowej;
• TLM 103 - ciśnieniowo-gradientowy mikrofon o charakterystyce kardioidalnej;
• Seria 180 - trzy miniaturowe mikrofony w kształcie cygar (lub paczki dropsów), każdy o innej charakterystyce kierunkowej:
  • KM 183 - ciśnieniowy, o charakterystyce dookólnej;
  • KM 184 - ciśnieniowo-gradientowy, o charakterystyce kardioidalnej;
  • KM 185 - ciśnieniowo-gradientowy, o charakterystyce hiperkardioidalnej.

Wszystkie mikrofony były podłączone i można było, po założeniu słuchawek, sprawdzić “na własne uszy” ich działanie. W przypadku mikrofonów o dookólnej charakterystyce kierunkowej, dźwięk mowy był bardzo dobrze odbierany z każdej strony, natomiast w przypadku mikrofonów o charakterystyce kardioidalnej lub hiperkardioidalnej przesuwanie się w kierunku “tyłu” mikrofonu powodowało wyraźne zmniejszenie poziomu dźwięku odbieranego w słuchawkach. W podobny sposób wyraźnie słyszane były zmiany charakterystyki kierunkowej mikrofonu M149 Tube.

AKG

Firma AKG znana jest nie tylko z produkcji wysokiej jakości mikrofonów, ale również innych sprzętów, zwłaszcza słuchawek. Na swoim stoisku firma ta nie przewidziała niestety możliwości “przetestowania” działania swoich produktów. Zaprezentowała jednak jeden ze swoich nowych wytworów: mikrofon C 4000B - wielozadaniowy mikrofon do zastosowań studyjnych i scenicznych. Jest to mikrofon pojemnościowy z podwójną dużą membraną elektretową, dzięki czemu ma możliwość zmiany swej charakterystyki kierunkowej. Dostępne są charakterystyki:

• dookólna;
• kardioidalna;
• hiperkardioidalna.

Jego beztransformatorowe wyjście sceniczne zapewnia wyjątkowo dokładną odpowiedź częstotliwościową dla niskich częstotliwości. Charakterystyka mikrofonu:

• wysoka czułość;
• nadzwyczaj niskie szumy własne;
• wysoki SPL (Sound Pressure Level) w szerokim zakresie dynamicznym;
• membrana z napyloną warstwą złota o grubości sześciu mikronów;
• dostępne trzy charakterystyki kierunkowe;
• zawiera filtr odcinający niskie częstotliwości, do tłumienia szumu niskoczęstotliwościowego;
• uniwersalny zasilanie phantom powering;
• przeciwwstrząsowe mocowanie;
• zawiera ekran zabezpieczający przed dmuchaniem itp.;

Specyfikacja mikrofonu C 4000B:

• zakres częstotliwości: 20Hz - 20kHz;
• charakterystyki kierunkowe: patrz wyżej;
• “przedtłumienie”: -10dB przełączalne;
• filtr odcinający niskie częstotliwości: 12dB/oktawę, wznoszący się do 100Hz;
• czułość: 25mV/Pa (-32dBV) dla wszystkich charakterystyk kierunkowych;
• impedancja: 200 W;
• wymagane zasilanie: 9-52V zasilania phantom power;
• pobór prądu: ok.2mA.

SHURE - Seria Beta

Bardzo ciekawe stanowisko zaprezentowała firma SHURE. Zaprezentowała ona mikrofony serii Beta, wszystkie podłączone, z możliwością odsłuchania ich działania za pomocą słuchawek. Można było więc porównać charakterystyki przenoszenia poszczególnych mikrofonów. Oczywiście tylko “na słuch”, ale właśnie dzięki temu można było się przekonać, jak pełne brzmienie (zwłaszcza wokali) można osiągnąć za pomocą mikrofonu Beta 58A, jak dobrze brzmią tony o niskich częstotliwościach, a słabo o wysokich częstotliwościach w mikrofonie Beta 52. Oto krótki opis mikrofonów SHURE serii Beta.

Beta 52

Mikrofon ten jest mikrofonem dynamicznym wyspecjalizowanym do nagłaśniania instrumentów, z dopasowaną odpowiedzią częstotliwościową zaprojektowaną specjalnie do nagłaśniania “stopy” (kick drums) i innych basowych instrumentów. Zapewnia doskonały “atak” i “uderzenie”, oraz przenosi jakość studyjną nawet przy ekstremalnie wysokich poziomach ciśnienia dźwięku.

Mikrofon ten cechuje zmodyfikowana charakterystyka kierunkowa zapewniająca wysoką odporność przed sprzężeniami i doskonałe tłumienie niepożądanych dźwięków. Mikrofon bardzo mało szumi, a jego sygnał wyjściowy jest stosunkowo niski, dzięki czemu nie ma potrzeby stosowania tłumika na wejściu stołu mikserskiego. Wewnątrz mikrofonu znajduje się prosty pasywny układ elektroniczny, którego zadaniem jest niwelowanie różnic fazowych dla sygnałów o najniższych częstotliwościach. Łatwo się go instaluje na statywie, może nawet być umieszczany wewnątrz bębna.

Beta 56

Jest to mikrofon dynamiczny o charakterystyce superkardioidalnej, zaprojektowany do zastosowań profesjonalnych i nagrań studyjnych. Jego jednolita charakterystyka kierunkowa zapewnia wysoką odporność przed sprzężeniami i doskonałe tłumienie niepożądanych dźwięków. Jego zaletą są również bardzo małe szumy. Budowa i kształt mikrofonu ułatwia jego instalację. Typowo stosuje się ten mikrofon do nagłaśniania tom-tomów i innych instrumentów perkusyjnych, jak również do wzmacniaczy gitarowych, oraz instrumentów dętych blaszanych i drewnianych.

Beta 57A

Jest to mikrofon dynamiczny o charakterystyce superkardioidalnej, zaprojektowany do zastosowań profesjonalnych i nagrań studyjnych. Charakterystyka superkardioidalna jest utrzymywana w całym zakresie częstotliwości. Zapewnia wysoką odporność przed sprzężeniami, maksymalną izolację od innych źródeł dźwięku oraz minimalną kolorację tonów pozaosiowych. Nowy projekt osłony pozwala uzyskać lepszy efekt bliskości. Mikrofon ten ma wszechstronne zastosowania. Typowo jest używany do nagłaśniania perkusji, do wzmacniaczy gitarowych, instrumentów dętych blaszanych i drewnianych, a niekiedy nawet do wokalu.

Beta 58A

Jest to “wokalowy” mikrofon dynamiczny o charakterystyce superkardioidalnej, zaprojektowany do zastosowań profesjonalnych i nagrań studyjnych. Zapewnia wysoką odporność przed sprzężeniami, maksymalną izolację od innych źródeł dźwięku oraz minimalną kolorację tonów pozaosiowych. Mikrofon ma kształtowaną odpowiedź częstotliwościową, która jest idealna do “bliskich” wokali. Typowe zastosowania mikrofonu:

• wokal główny;
• wokale towarzyszące (chórki);
• mowa.

Beta 87A

Jest to mikrofon pojemnościowy o charakterystyce superkardioidalnej. Jego rozszerzona odpowiedź wysokich częstotliwości zapewnia, że wokale brzmią dokładnie, szczegółowo i ciepło. Mikrofon zapewnia wysoką odporność przed sprzężeniami, maksymalną izolację od innych źródeł dźwięku. Jego “mocna” konstrukcja sprawia, że jest to mikrofon pojemnościowy, zazwyczaj wykorzystywany w warunkach studyjnych, który również doskonale sprawdza się w trasach koncertowych. Dzięki temu można “skorzystać” ze studyjnej jakości mikrofonu pojemnościowego również w trasie.

Beta 98D/S

Jest to miniaturowy elektretowy mikrofon pojemnościowy o superkardioidalnej charakterystyce kierunkowej. Jego płaska charakterystyka częstotliwościowa w zakresie 20 - 20000 Hz czyni go doskonałym mikrofonem do nagłaśniania instrumentów. Superkardioidalna charakterystyka kierunkowa dyskryminuje dźwięki pochodzące z tyłu mikrofonu, co zapewnia wysoką odporność przed sprzężeniami. Bardzo wysoki poziom ciśnienia dźwięku (Sound Pressure Level) pozwala na użycie mikrofonu do nagłośnienia instrumentów perkusyjnych. Równie dobrze może służyć do nagłaśniania instrumentów dętych blaszanych i drewnianych, instrumentów strunowych, oraz keyboard’ów.

Zakończenie

Spośród innych wystawców mikrofonów na uwagę zasługiwały jeszcze na pewno stanowiska firm:

• Sennheiser - m.in. zaprezentował ciekawe materiały dotyczące sprzętu do organizowania konferencji, oraz przykłady rozwiązań nagłośnienia tego typu imprez przy wykorzystaniu własnego sprzętu;
• Beyerdynamic - który oprócz mikrofonów zajmuje się również produkcją innego sprzętu, m.in. słuchawek; ciekawostką na tym stoisku było zaprezentowanie okazów historycznych, takich jak np. pierwszych w świecie słuchawek dynamicznych, wyprodukowanych przez tą firmę właśnie;
• Alesis - firma ta specjalizuje się w zupełnie innym sprzęcie, ale na jej dużym stanowisku znalazło się również miejsce na produkowane przez nią mikrofony; ciekawym było porównanie prezentowanych mikrofonów o bardzo zbliżonych parametrach, które jednak brzmiały bardzo różnie;
• Sony - która to firma swoje produkty mikrofonowe zaprezentowała niejako “przy okazji”, albowiem jej centralne miejsca wystawowe zajmował sprzęt zupełnie innego rodzaju;

Firm wystawiających mikrofony było znacznie więcej i nie sposób ich tu wszystkich omówić. Nawet te wspomniane przeze mnie, miały ofertę produktów bogatszą, niż by to wynikało z mojego sprawozdania. Moim zamiarem jednak było raczej wyszczególnienie tych ciekawych rzeczy, na które zwróciłem uwagę, a nie zaprezentowanie oferty produkcyjnej poszczególnych firm.